16 grudnia 2012 roku to 90 rocznica zamachu na Pierwszego Prezydenta II Rzeczypospolitej, Gabriela Narutowicza. Zamach, który miał miejsce w roku 1922, był brzemienny w skutki dla dziejów wewnętrznych Polski międzywojennej.

Granice odrodzonego państwa polskiego zostały ukształtowane tak, że ponad 30 % ludności nie było Polakami. W związku z tym prawicowo-nacjonalistyczna partia, Narodowa Demokracja (Endecja), wysuwała hasło obrony ,,żywiołu polskiego" przez ,,zdradzieckimi" mniejszościami narodowymi.

W grudniu 1922 roku o wyborze Gabriela Narutowicza na prezydenta zadecydowały między innymi głosy przedstawicieli mniejszości w Zgromadzeniu Narodowym. W tej sytuacji Endecy rozpoczęli brutalną nagonkę propagandową na prezydenta-elekta. Zarzucano mu, że zdradził naród polski zawierając przymierze z mniejszościami narodowymi, a nawet to, że w ogóle nie jest Polakiem (co było bzdurą). Warto zdać sobie sprawę z tego, że pierwotnie adresatem absurdalnych oskarżeń Endeków miał być Józef Piłsudski. Nie wiadomo wprawdzie, czy wytknięto by mu ,,sojusz" z przedstawicielami innych narodowości, ale przewidywano, że to on będzie prezydentem. Piłsudski jednak zrezygnował z urzędu, ponieważ konstytucja nie dawała prezydentowi żadnej realnej władzy.

16 grudnia 1922 roku prezydent Gabriel Narutowicz został zastrzelony w gmachu Zachęty Towarzystwa Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie brał udział w otwarciu wystawy malarstwa. Zamachowcem był Eligiusz Niewiadomski, artysta -malarz, a zarazem endecki fanatyk. Policja od razu zatrzymała Niewiadomskiego, ponieważ po dokonaniu zbrodni nie stawiał oporu. Zamachowiec przyznał, że pierwotnie chciał zabić Piłsudskiego, ale ten prezydentem nie został. Jest to dowód na to, iż Gabriel Narutowicz stał się kozłem ofiarnym w endeckiej rozgrywce politycznej przeciwko Piłsudskiemu.

Skutki zamachu na prezydenta były takie, że Niewiadomski został skazany na karę śmierci i stracony, a Józef Piłsudski uznał, że polska demokracja jest wynaturzona i wycofał się z życia politycznego. Powrócił w 1926 roku, jako autor przewrotu majowego, który dał mu- nieoficjalne, ale praktycznie- nieograniczoną władzę.

Niektórzy historycy (m.in. biograf Piłsudskiego - Andrzej Garlicki) stwierdzają, że wstrząs, jakiego doznał Piłsudski w wyniku zamachu na Narutowicza wpłynął na bezwzględność Marszałka wobec opozycji, którą przejawiał po zamachu majowym w latach 1926-1935.